SERANGAN BULAN PURNAMA (Bhg 2)

 Sambungan dari SINI....

 Gua Musang: sasaran ‘kawasan bebas’

Bermula 18 Jun 1948, semua negeri dalam PTM diletak di bawah undang-undang darurat; tiada negeri terkecuali. Namun demikian, keganasan dan kezaliman komunis di Kelantan tidak sebegitu hebat jika dibanding dengan lain-lain negeri. Malahan, dalam Susunan Perang (Order of Battle [ORBAT]) pengganas komunis pada 1951, tiada pasukan khusus dipertanggungjawab kepada negeri Kelantan. Pasukan yang dipertanggungjawab terhadap negeri Kelantan ialah Rejimen No 5 dengan kekuatan 550 anggota dan No 12 berkekuatan 460 anggota. Kawasan Rejimen No 5 ialah negeri Perak dan bahagian barat Kelantan sementara Rejimen No 12 pula Perak utara dan Kelantan utara.^[1] Menurut perangkaan pada Julai 1953, hanya terdapat 160 gerila, iaitu 3.1%.,^[2] di Kelantan; kekuatan gerila komunis paling rendah.

‘Keamanan’ yang ‘dinikmati’ rakyat Kelantan dinyata dalam ‘The Annual Report of the State of Kelantan for the year 1948’:

“Kelantan is extremely fortunate in not having had to suffer the blood-shed, the burning and the destruction which have taken place elsewhere. Still, as we stood on 1.7.1948, with the storm upon us, our position was not pleasant.”^[3]

Kelantan juga bernasib baik kerana bukan semua kawasan berhadapan dengan ancaman komunis. Kegiatan komunis tertumpu di Ulu Kelantan yang merangkumi Gua Musang dan Kuala Krai selain Kota Bharu, Tanah Merah dan Pasir Puteh.^[4] Namun demikian, Kelantan, terutama Gua Musang dan kawasannya yang merangkumi Kpg Pulai dan Bertam, mendapat perhatian Chin Peng walaupun secara relatifnya agak ‘aman.’

*****

Persoalannya mengapa Gua Musang? Apa yang istimewa  mengenai Gua Musang? Jawapannya merujuk kepada strategi Mao Zedong iaitu  “encircling the cities from the countryside.”^[5] Bagi menjayakan strategi itu, pada tahun 1948 Jawatankuasa Pusat PKM membuat keputusan untuk mewujudkan kawasan bebas (liberated area) daripada British. Bakal kawasan bebas yang dipilih ialah Gua Musang dan kawasan persekitarannya.^[6] Menurut Chin Peng:

“When first mooted, the liberated areas strategy had sparked considerable enthusiasm among senior comrades for the idea of launching a heavy attack on  Gua Musang, in central Kelantan.”^[7]

Pemilihan ini tidak menghairankan. Keistimewaan Gua Musang dan kawasannya, Kpg Pulai, ialah kerana lokasi tersebut merupakan ‘kubu’ kuat komunis semenjak pemerintahan Jepun lagi. Malahan, Penghulu Kpg Pulai, Tong Kong Nyen (52 tahun), adalah seorang veteran MPAJA dan penerima anugerah ‘British Empire Medal (BEM)’ kerana penglibatannya menentang tentera Jepun.^[8]

Sepanjang pemerintahan Jepun, Kpg Pulai menjadi kubu kuat MPAJA. Walaupun tentera Jepun membakar kampung itu namun mereka gagal ‘menjinak’ penduduk Kpg Pulai. Sebaliknya tentera Jepun diserang hendap di laluan Kpg Pulai-Gua Musang; satu-satunya jalan darat ke Gua Musang.^[9] 

*****

Gua Musang merupakan sebuah pekan terpencil di selatan Kelantan dan bersempadan dengan Pahang. Topografinya yang berhampiran dengan Sg Galas dikelilingi oleh bukit-bukau dengan hutan dara tropika. Terdapat beberapa anak sungai bercantum dengan Sg Galas, seperti Sg Tuang, Sg Semur. Tidak menghairankan Gua Musang dianggap sebagai “...one of the loneliest and most isolated villages in Malaya.”^[10] Jumlah penduduknya lebih kurang 1,000 orang. Kebanyakannya terdiri daripada kaum Cina yang berniaga barang keperluan untuk penoreh getah dan penduduk persekitaran seperti Kpg Mentara dan Kpg Pulai.^[11]

Sementara majoriti penduduk Kpg Mentara terdiri daripada orang Melayu, penghuni Kpg Pulai  pula didiami oleh lebih kurang 1,000 orang Cina daripada kaum Hakka. Mereka telah tinggal di situ lebih daripada 200 tahun.^[12]

Tanahnya yang subur  membuatkan penghuni Kpg Pulai terlibat menanam padi, berkebun sayur dan menoreh getah serta melombong emas secara kecil-kecilan.^[13] Hasil titik peluh mereka dijual di Gua Musang. Sementelah kedudukan Gua Musang dan Kpg Pulai berkongsi Sg Galas, penduduk Kpg Pulai turut menjadikan sungai ini sebagai alternatif laluan untuk ke Gua Musang.

Daripada aspek sosial, mereka seperti ‘kera sumbang;’ duduk dalam alam mereka sendiri. Kecuali beberapa peniaga yang berinteraksi dengan orang Melayu, majoriti tidak bergaul dengan orang Melayu. Keadaan ini membuatkan mereka mengguna bahasa isyarat apabila berkomunikasi orang Melayu. Bukan itu sahaja, mereka juga berhadapan masalah bila berinteraksi dengan kaum Cina yang mengguna dialek selain Hakka, seperti Hokkien. Ini kerana mereka hanya mengguna dialek Hakka sahaja.^[14] Pusat aktiviti mereka ialah Tokong Swee Nyet Keung yang menempatkan berhala ‘Goddess of Mercy.” 

Dalam kedudukan begini, ramai pemuda-pemudi Kpg Pulai terpengaruh dengan diayah komunis dan menyertai gerila komunis.^[15] Satu aset kepada pengganas komunis.

*****

Pasukan gerila komunis di kawasan Gua Musang dipimpin oleh komrad Kim Siong. Mereka lengkap bersenjata dan morel yang tinggi.^[16] Ekoran itu,  pasukan gerila yang berpengalaman dari Perak dikerah ke Cameron Highlands sebelum diatur gerak ke Gua Musang. Chin Peng yakin, dengan sokongan penduduk Kpg Pulai, Gua Musang akan menjadi kawasan bebas; bebas daripada cengkaman kolonialis Inggeris.

Bersambung...in sya Allah

[1]         Robert Jackson. (1991). The Malayan Emergency, hlm. 14. Susunan Perang pengganas komunis: (1). Rejimen No 1 (kekuatan 220) – Selangor; (2). Rejimen No 2 (kekuatan 250) – Negeri Sembilan; (3) Rejimen No 3 (kekuatan 250) – Johor Utara dan Melaka; (4) Rejimen No 4 (kekuatan 370) – Johor selatan; (5) Rejimen No 5 (kekuatan 550) – Perak dan Kelantan barat; (6) Rejimen No 6 (kekuatan 380) –Pahang barat; (7) Rejimen No 7 (kekuatan 150) –Terengganu selatan; (8) Rejimen No 8 (kekuatan 270) – Kedah dan Perlis; (9) Rejimen No 9 (kekuatan 250) – Johor tengah; (10) Rejimen No 10 (kekuatan 100) – Pahang tengah; (11) Rejimen No 12 (kekuatan 460) – Perak utara dan Kelantan utara.

[2]              Abdullah Zakaria Ghazali, Ho Hui Ling, Mahmud Embong. (2009). Darurat di Kelantan. Kota Bharu: Perbadanan Muzium Negeri Kelantan, hlm. 43.

[3]              Ibid., hlm. 42.

[4]              Ibid., hlm. 44.

[5]            Shen Weili, Zhang Yingli, On Mao Zedong's Geographic Strategic Concept of Encircling The Cities From The Countryside,

Human Geography 1992, Vol. 7 Issue (1): 1-6,23, DOI:10.13959/ j.issn.003-2398.1992.01.001. Lihat http://rwdl.xisu.edu.cn/EN/abst ract/abstract11169.shtml (diakses pada 15 Mei 2024).

[6]              Ian Ward & Norma Miraflor. (2003). Chin Peng, hlm. 232.

[7]              Ibid., hlm. 232.

[8]            Harry Miller, Holy men fought with Pulai bandits, The Straits Times, 22 August 1948, hlm. 7. Lihat  https://eresources.nlb. gov.sg/newspapers/digitised/article/straitstimestimes19480822-1.2. 67 (diakses pada 12 Mei 2024); Tan Teng Phee, Oral History, hlm. 92.

[9]      The Straits Times, Ghosts take over in historic Pulai, 24 June 1951, hlm. 10. Lihat https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/ digitised/article/straitstimes19510624-1.2.119 (diakses pada 12 Mei 2024).

[10]    The Straits Times, 300 Bandits Seize 15 Policemen, 20 July 1948, hlm. 1. Lihat https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/ digiti sed/article/straitstimes19480720-1.2.5 (diakses pada 25 April 2024).

[11]            Tan Sri Hj. Mubin Sheppard, Abdul Ghani: 'Hero' Gua Musang, Berita Harian, 19 November 1969, hlm. 4. Lihat https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digitised/article/beritaharian19691119-1.2.50 (diakses pada 25 April 2024).

[12]            Mej Yaakop bin Jaafar. (2004). Pertempuran Sungai Semur; Sejarah & Penghargaan. Kota Bharu: Markas 8 Briged, hlm. 18.

[13]            Mej Yaakop bin Jaafar. (2004). Pertempuran Sungai Semur, hlm. 18.

[14]            Tan Teng Phee, Oral History, hlm. 92.

[15]            Mej Yaakop bin Jaafar. (2004). Pertempuran Sungai Semur, hlm. 18-19.

[16]            Ian Ward & Norma Miraflor. (2003). Chin Peng, hlm. 232.

SERANGAN BULAN PURNAMA (Bhg 1)

Masih ‘hijau’

 

Jangan dipertikaikan sama sekali. Objektif dan perjuangan Parti Komunis Malaya (PKM) semenjak ditubuhkan pada Mac 1930[1]  sehingga 2 Disember 1989 hanyalah satu: menjenama semula Persekutuan Tanah Melayu (PTM) (Federation of Malaya) kepada “Republik Demokratik Malaya”[2] yang berideologi komunisme. Satu ideologi yang begitu asing dan ditolak oleh rakyat PTM dan seterusnya Persekutuan Malaysia.

 Bagi mencapai objektif ini, komunis memegang teguh ungkapan ‘matlamat menghalalkan cara.’ Ya, apa jua cara tanpa mengambil kira kesan yang  rakyat akan hadapi asalkan objektif tercapai. Mereka menghapus rakyat yang menentang perjuangan mereka tanpa mengira kaum. Di samping itu, mereka juga merosakkan harta benda bagi melumpuhkan ekonomi. Bagi menangani ancaman komunis, Sir Edward Gent selaku Pesuruhjaya Tinggi British bagi Persekutuan Tanah Melayu mengisytiharkan darurat meliputi seluruh Tanah Melayu pada 18 Jun 1948.[3]

 Pasukan Tentera...

Pengisytiharan darurat ini disambut baik oleh pihak tentera di War Office, London. Kenyataan  yang dikeluarkan dua bulan kemudian, iaitu pada 14 Ogos 1948, menekankan peri mustahaknya ancaman komunis ditangani dengan secepat mungkin daripada berterusan.[4]

War Office begitu yakin dengan kekuatan mereka dan percaya musuh dapat dihapus dalam tempoh yang singkat. Mereka memandang rendah keupayaan musuh, iaitu pengganas komunis. War Office terlepas pandang mereka tidak lagi menentang musuh di teater ‘conventional warfare’ sebaliknya melibatkan ‘peperangan hutan (jungle warfare)’ ; peperangan tanpa sempadan. Dan hutan adalah padang permainan pengganas komunis! Kesilapan tanggapan terhadap keupayaan musuh secara tidak langsung disuarakan oleh Brig Richard Clutterbuck apabila memilih ungkapan “The Long Long War: The Emergency in Malaya 1948-1960” sebagai tajuk bukunya.[5] Ketika itu beliau terlibat dalam usaha British memerangi pengganas komunis.   

Persoalannya adakah War Office mengambil kira kekuatan pasukan keselamatan bagi menangani ancaman komunis di seluruh PTM? Ketika itu, kekuatan pasukan keselamatan di PTM hanyalah 10 batalion infantri dan 9,000 anggota polis. 11 batalion tersebut terdiri daripada pasukan: (1) British - tiga batalion (2nd Bn, King’s Own Yorkshire Light Infantry, 1st Bn Seaforth Highlanders & 1st Bn Devonshire Regiment); (2) Gurkha – enam batalion; (3) Rejimen Askar Melayu (RAM)[6] – dua batalion (Bn 1 dan Bn 2).[7]

Namun demikian, secara realitinya jumlah kekuatan sebenar batalion tidak seperti carta organisasi. Tidak salah dikatakan batalion infantri secara am mengalami kekurangan anggota. Itu belum mengambil kira bahawa bukan semua anggota batalion infantri terdiri daripada anggota repal (riflemen). Anggota batalion termasuk pemandu, tukang masak, kerani, semboyan, dan anggota kuatermaster.[8] Ini bermakna satu batalion dianggar hanya terdapat 400 anggota repal. Justeru, kekuatan 11 batalion tersebut hanya lebih kurang 4,400 anggota repal yang akan diatur gerak untuk rondaan dan operasi menentang anggaran lebih kurang 6,000-7,000 gerila komunis.[9]

Di samping itu juga, majoriti anggota batalion baru tamat latihan rekrut. Dalam keadaan masih ‘hijau’ beroperasi dalam teater peperangan hutan, anggota batalion infantri berhadapan dengan musuh yang sudah ‘masak’ dalam peperangan hutan. Keadaan ini dirumuskan oleh Leon Comber:

“At the beginning of the Emergency, the army itself was largely untrained and unready to engage in counterinsurgency operations on the scale required.”[10]

*****

Sebenarnya ada kebenaran apabila Brig Richard Clutterbuck menyatakan terdapat tiga batalion RAMD[11] apabila darurat diisytihar pada 12 Julai 1948. Beliau bersandar kepada kewujudan Bn 3 RAMD yang ditubuhkan secara rasminya di Port Dickson, Negeri Sembilan, pada 1 Julai 1948.[12] Namun demikian, unit tersebut ketika itu masih belum operasional. Malahan,  Lt Kol W.O. Walton, meneraju unit tersebut sebagai CO (Commanding Officer/Pegawai Memerintah)[13] pertama hanya pada November 1948.[14] Beliau memerintah unit yang kebanyakan anggotanya terdiri daripada mereka yang baru sahaja tamat menjalani latihan rekrut di Port Dickson. Setelah 10 bulan di Port Dickson, pada Mei 1949 CO membawa pasukannya berpindah ke Pengkalan Chepa, Kelantan. Di waktu itu, 3 RAM berstatus operasional sepenuhnya.

 

Dari kiri: Logo Bn Ketiga, RAM; Lt Kol W.O. Walton, Pegawai Memerintah pertama. 

Sumber: Cikgu Harun Md Ludin & 3 RAMD

*****

Suka atau sebaliknya, British terpaksa menerima kenyataan bahawa pengganas komunis bukan calang-calang musuh.  Kehebatan mereka diakui oleh Lt Kol Gordon Shakespear, CO 1/2nd Gurkha Rifles yang merakam: “...facing a good guerilla enemy up to the standards of the communist terrorists in the Malayan Emergency.”[15] Ekoran itu, British mengambil tindakan untuk memperkasa pasukan keselamatan, iaitu tentera dan polis.

Bagi memudahkan proses pengambilan rekrut baharu untuk pasukan tentera, antara kaedah yang diguna oleh pihak berwajib ialah mengiklan dalam akhbar-akhbar. Bakal wira-wira yang berazam menyertai pasukan seperti RAM, mereka hanya perlu menghubungi Pegawai Daerah di tempat mereka bagi mendapatkan butiran selanjutnya. Tidak perlu menulis surat atau menunggu kehadiran tim khusus pengambilan rekrut baharu. Mudah sahaja.

 

Iklan menyertai RAM dalam The Straits Times. Sumber: NLB, The Straits Times, 16 November 1951

Seruan supaya anak mudah berkorban mendapat sambutan diluar dugaan. Terdapat anak muda Melayu yang semangat berkobar-kobar untuk berkhidmat dalam Askar Melayu memohon tanpa mendapat restu daripada kedua ibu bapa mereka. Kerestuan penting bagi umat Islam demi kesejahteraan kehidupan di dunia dan akhirat. Menurut Kapt 288 Nayan bin Usman, yang “...terpaksa bersembunyi dari pengetahuan ibu bapa masing-masing sewaktu menghadiri temuduga rekrut.”[16] Mengapa sambutan begitu hangat? Adakah mereka menyokong penjajah Inggeris? Bukan kerana menyokong Inggeris. Faktor utamanya ialah  rakyat benci komunis kerana keganasan dan kezaliman mereka[17] yang terserlah sebelum ketibaan Inggeris sebelum tentera Jepun menyerah diri. Noktah.

*****

Pasukan Polis...

Berbalik kepada satu lagi elemen pasukan keselamatan, iaitu pasukan polis. Persoalannya: mampukah 9,000 anggota tetap polis melaksana tugasan mereka di seluruh pelosok PTM? Peranan mereka bukan hanya menentukan keselamatan kawasan yang dipertanggungjawab sahaja. Polis juga memainkan peranan penting sebagai penguat kuasa undang-undang bagi mengasingkan pengganas komunis daripada rakyat. Keadaan diburukkan lagi mereka tidak dilengkap dengan peralatan sewajar dalam melaksana tugasan![18] Dalam keadaan begini, sudah tentu mereka tidak dapat melaksana tugasan dengan berkesan. Masalah keanggotaan polis ini turut dibincang semasa persidangan Parlimen di London. Arthur Creech Jones, Setiausaha Koloni, memberitahu bahawa kerajaan PTM sedang mengambil tindakan untuk menambah keanggotaan pasukan polis dan juga peralatan pasukan itu.[19]

Tindakan agresif kerajaan telah menyaksikan kekuatan polis meningkat kepada 15,000 pada penghujung 1948.[20] Pada awal 1949 keanggotaan  polis terus meningkat kepada 22,187; 16,220 pada 1950. Peningkatan bermula pada 1950 termasuk 3,000 anggota ‘Jungle Squad.’[21] Pada 20 Disember 1950, Sir Henry Gurney selaku Pesuruhjaya Tinggi, telah mengumumkan kelulusan ‘Manpower Regulations.’ Peraturan ini membolehkan Pengarah Tenaga Manusia:

 “...untuk mengarahkan lelaki bujang berumur antara 18 hingga 24 untuk menjalankan perkhidmatan sepenuh masa dalam pasukan polis selama dua tahun atau sehingga zaman darurat di Persekutuan Tanah Melayu berakhir.”[22]

Ekoran pengumuman tersebut, keanggotaan polis  bertambah kepada 16, 841 dan melonjak kepada 36,737 pada 1953.

Sememangnya kuantiti meningkat tetapi tidak seiring dengan kualiti. Sama seperti anggota tentera, masalah utama ialah anggota polis juga masih ‘hijau.’ Keadaan ini berubah apabila program latihan baharu dilaksana  pada 1952.[23]

Bagaimana, masalah tidak hanya tertumpu kepada jumlah anggota dan kelengkapan. Pihak berkuasa turut berhadapan dengan masalah komposisi kaum dalam pasukan polis. Selain pegawai Inggeris, anggota polis didominasi oleh orang Melayu. Pada 1947, hanya terdapat 24 inspektor dan 204 mata-mata daripada kaum Cina.[24]

Masalah komposisi kaum ini disebabkan belia kaum Cina tidak sedia menyahut seruan kerajaan supaya menyertai pasukan polis. Mereka “...bertindak mengelakkan diri daripada peraturan ini (Manpower Regulations) dengan meninggalkan Persekutuan Tanah Melayu dan melarikan diri ke Singapura, Hong Kong, Taiwan, China, Sumatera dan Thailand.”[25]

Bagi mengatasi masalah ini, MCA mengambil inisiatif untuk menggalak belia Cina menyertai pasukan polis. Parti tersebut mengumumkan pemberian insentif yang antarai lain “...pemberian hak kerakyatan kepada belia Cina setelah tiga tahun berkhidmat dalam pasukan polis dan bonus $200 kepada setiap ahli baru yang berdaftar menjadi anggota polis.”[26]

Usaha MCA membuahkan hasil. Pada akhir tahun 1952, daripada sejumlah 22,187 anggota polis,[27] 2,488 anggota terdiri daripada kaum Cina.[28]

*****

Mata-mata Khas…

Selain memperkasa anggota pasukan polis tetap, pihak berkuasa juga menubuhkan pasukan ‘Mata-mata Khas (Special Constables)’, lebih dikenali sebagai ‘SC.’ Penubuhan pasukan bersandar kepada peruntukan Peraturan Darurat (Emergency Regulations).[29] Pada 1947-1948 syarikat lombong bijih dan estet getah bertanggungjawab bagi menentukan keselamatan mereka. Justeru, mereka telah menggaji orang tempatan sebagai pengawal keselamatan.

Pihak polis melihat keperluan untuk aspek keselamatan di bawah mereka. Ekoran itu, pengawal keselamatan yang digaji oleh syarikat-syarikat tersebut diserap ke dalam perkhidmatan polis sebagai SC.[30] Di samping itu juga, pihak berwajib melaksana program merekrut anggota SC. Tugas utama mereka ialah menjaga keselamatan lombong bijik dan estet getah. Mereka juga dikehendaki membantu tugasan anggota polis tetap dan sebagai jungle squads.[31]

Mereka dilantik secara kontrak sebagai anggota polis dan diperbaharui setiap tiga tahun.[32] Bagi mereka yang berjaya, emolumen tertakluk kepada pangkat, itu: Mata-mata - $70.00; Koperal - $80.00; Sarjan - $100.00; Inspektor -  $150.00. Mereka juga dibayar pencen $210.00 setahun jika disebabkan kecederaan (disability pension) serta elaun $70.00 hingga $280.00 setahun tertakluk kepada tahap keseriusan kecederaan. Pampasan sebanyak $700.00 diberi kepada waris atas kematian semasa menjalankan tugas.[33]

Pihak berwajib tidak perlu bimbang mendapatkan anggota SC. Sebaik sahaja program dilaksanakan pada 1948, berduyun pemuda Melayu memohon. Antara alasan yang sering diberi ialah “...untuk membantu kerajaan memulih undang-undang dan keselamatan.”[34] Ini terbukti apabila keanggotaan SC pada tahun 1948 mencapai seramai 24,000 orang. Menjelang 1949, keanggotaannya meningkat kepada hampir 30,000 orang. Keanggotaan memuncak pada 1952 kepada 44,117 orang. Sama seperti keanggotaan polis, SC “...hampir semua terdiri daripada orang Melayu.”[35]

Alangkan polis berhadapan dengan masalah latihan, apa tah lagi SC. Memang masalah serius. Bagi mengatasi masalah ini, buat permulaan latihan dibantu oleh tim daripada tentera sebelum ketibaan lebih kurang 500 sarjan polis British (British European Sargeant) dari Palestin setelah khidmat kerahan pasukan tersebut ditamatkan.[36]

Bersambung...in sya Allah

---

[1]           Chin, A. (1995). The Communist Party Of Malaya–The Inside Story. Kuala Lumpur: Vinpress, hlm. 22. SAC. Aloysius Chin berkhidmat dalam PDRM selama 38 tahun yang mana 30 tahun dalam Cawangan Khas (CK). Jawatan terakhir beliau ialah sebagai Timbalan Pengarah CK ‘Operasi’.

[2]              Ian Ward & Norma Miraflor. (2003). Chin Peng: My Side of History. Singapore: Media Master, hlm. 92.

[3]              Ho Hui Ling, Mardiana Nordin, Noraini Mohamed Hassan, Risalah Darurat: Strategi Kerajaan dalam Memenangi Jiwa dan Pemikiran Orang Cina di Tanah Melayu, 1948–1960, KEMANUSIAAN Vol. 30, No. 2 (2023), 173–206, 31 Oktober 2023, hlm. 179. Lihat http://web.usm.my/kajh//vol30_2_2023/kajh3002 2023_09.pdf (diakses pada 24 April 2024).

[4]              Leon Comber. (2008). Malaya’s Secret Police 1945-60. Singapore: ISEAS Publishing, hlm. 67.

[5]              Richard Clutterbuck. (1.966). The Long Long War. London: Cassel & Company Ltd.

[6]              Gelaran ‘Diraja’ kepada Rejimen Askar Melayu telah dianugerah oleh DYMM Sultan Badlishah ibni al-Marhum Sultan Abdul Hamid Halim Shah, Sultan Kedah, di Kem Kepala Batas, Alor Setar, pada 1 Mac 1958. Pengumuman penganugerahan tersebut dibuat oleh Tun Abdul Razak bin Hussein selaku Menteri Pertahanan. Penggunaan Rejimen Askar Melayu (RAM) dikekal dalam penulisan ini. Lihat https://risik1md.wixsite.com/1rmr/about1-caty (diakses pada 13 Mei 2024).

[7]              Anthony Short. (2000). In Pursuit of Mountain Rats. Singapore; Cultured Lotus, hlm. 113 (sebelum ini ‘The Communist Insurrection in Malaya 1948-1960.’ (1970).

[8]              Richard Clutterbuck. (1966). The Long Long War, hlm. 43.

[9]              Leon Comber. (2008). Malaya’s Secret Police 1945-60, hlm. 67.  

[10]            Ibid., hlm. 67.

[11]            Richard Clutterbuck. (1966). The Long Long War, hlm. 42.

[12]            Syed Othman Syed Omar. (2004). Rejimen Askar Melayu Diraja 1933-1968. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, hlm. 75.

[13]            Istilah CO (Commanding Officer/Pegawai Memerintah) terbiasa dalam tentera. Istilah ini dikekal dalam tulisan ini.

[14]            Bn 3 RAMD.

[15]            Harold James & Denis Sheil-Small. (1971). The Undeclared War. London: Leo Cooper Ltd., hlm. 13. Lt Kol Gordon Shakespear diatur gerak dari Singapura ke Brunei semasa pemberontakan pada Disember 1962.

[16]            Tan Sri Datuk A. Samad Idris. (1983). Askar Melayu 50 Tahun. Kuala Lumpur: Pustaka Budiman Sdn. Bhd., hlm. 245.

[17]            Ibid., hlm. 246.

[18]            R.W. Komer, The Malayan Emergency in Retrospect: Organization of a Successful Counterinsurgency Effort, Rand R-957-ARPA, February 1972, hlm. 38. Lihat https://www.rand.org/content/ dam/rand/pubs/reports/2005/R957.pdf (diakses pada 24 Mac 2024).

[19]            The Straits Times, Decisive action being prepared, 17 June 1948, hlm. 1. Lihat https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/digiti sed/article/straitstimes19480617-1.2.17 (diakses pada 15 April 2024).

[20]            Ibid.

[21]            Robert Jackson. (1991). The Malayan Emergency & Indonesian Confrontation. South Yorkshire: Pen & Sword, hlm. 17.

[22]            Ho Hui Ling. (2010). Pembanterasan Komunis Di Tanah Melayu. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, hlm. 85.

[23]            R.W. Komer, The Malayan Emergency, hlm. 39.

[24]            Ibid., 38.

[25]            Ho Hui Ling. (2010). Pembanterasan Komunis, hlm. 85.

[26]            Ho Hui Ling. (2004). Darurat 1948-1960. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, hlm. 149.

[27]            Robert Jackson. (1991). The Malayan Emergency hlm. 17.

[28]            R.W. Komer, The Malayan Emergency, hlm. 38.

[29]            Prof. Khoo Kay Kim dan Adnan Hj. Nawang (Penyunting). (1984). Darurat 1948-1960. Kuala Lumpur: Muzium Angkatan Tentera, hlm. 65.

[30]            R.W. Komer, The Malayan Emergency, hlm. 40.

[31]            Leon Comber. (2008). Malaya’s Secret Police, nota kaki 34, hlm. 76.

[32]            Muzium PDRM.

[33]            Malaya Tribune, New Salary Scheme For Special P.C.'s, 21 July 1948, hlm. 1.

[34]            Ibid.

[35]            Muzium PDRM.

[36]            R.W. Komer, The Malayan Emergency, hlm. 40.